Unilibrary. Oliy ta'lim muassasalarining yagona elektron kutubxona axborot tizimi.

Mehrobdan chayon

Turkiston feodallarining keyingi vakili bo‘lg‘an Xudoyorning o‘z xohishi yo‘lida dehqon ommasi va mayda hunarmand — kosib sinfini qurbon qilishi, mamlakat xotin-qizlarini istagancha tasarruf etishi, bunga qarshi kelguchilar tilasa kim bo‘lmasin, rahmsiz jazo berishi ro‘monning mavzu’idir. Xudoyorning bu yo‘ldag‘i birinchi istinodgohi bo‘lg‘an ulamolar, ularning ichki-tashqi ahvoli, axloqi, madrasa va oila hayoti, ulamoda insoniy his bitkanligi va qolg‘ani ham xabosat[1] pardasi ostida sezilmas darajaga yetkanligi mundarija sig‘dirg‘an qadar bayon qilinadir. Bular ro‘monning nomarg‘ub — manfiy qahramonlari. Ikkinchi tarafda mazkur qora kuchlarga qarshi "tuban" sinf — kambag‘allar, ularning xonliq tuzilishiga, qora kuch — ulamo alayhiga chiqishi. Mehnatkash kambag‘allarning axloqi, sajiyasi, oilasi, turmishi va bir-biriga aloqasi, samimiyati.

O'tkan kunlar

Modomiki, biz yangi davrga oyoq qo‘ydik, bas, biz har bir yo‘sunda ham shu yangi davrning yangiliklari ketidan ergashamiz va shunga o‘xshash dostonchiliq, ro‘monchiliq va hikoyachiliqlarda ham yangarishg‘a, xalqimizni shu zamonning «Tohir-Zuhra»lari, «Chor darvesh»lari, «Farhod-Shirin» va «Bahromgo‘r»lari bilan tanishdirishka o‘zimizda majburiyat his etamiz. Yozmoqqa niyatlanganim ushbu — «O‘tkan kunlar», yangi zamon ro‘monchilig‘i bilan tanishish yo‘lida kichkina bir tajriba, yana to‘g‘risi, bir havasdir. Ma’lumki, har bir ishning ham yangi — ibtidoiy davrida talay kamchilik-lar bilan maydong‘a chiqishi, ahllarining yetishmaklari ila sekin-sekin tuzalib, takomulga yuz tutishi tabiiy bir holdir. Mana shuning daldasida havasimda jasorat etdim, havaskorlik orqasida kechaturgan qusur va xatolardan cho‘chib turmadim. Moziyg‘a qaytib ish ko‘rish xayrlik, deydilar. Shunga ko‘ra mavzu’ni moziydan, yaqin o‘tkan kunlardan, tariximizning eng kirlik, qora kunlari bo‘lg‘an keyingi «xon zamonlari»dan belguladim.

Morrining seshanba darslari

Ушбу китоб инсонни умрнинг ҳар лаҳзасидан унумли фойдаланишга, ўзгаларга меҳр улашишга, ҳар бир ўзгариш ва хатти-ҳаракатданмҳикмат қидиришга, бир сўз билан айтганда, шунчаки яшамасликка ўргатади. Ёзувчи ёзиқлари орқали руҳ тетиклиги ҳар нарсага қодирлигини, руҳият кучли бўлса, инсон табиатини ҳам гўзаллаштириб боришини кўрсатиб ўтади. Мазкур асар орқали китобхон яқинларининг қадрини, соғликнинг нақадар зарурлигини, умрнинг қанчалик бебаҳолигини англайди ва ҳаётига ўзгача кўз билан қарай бошлайди.

Kapitan qizi

«Rus sheʼriyatining quyoshi» deb nom olgan Aleksandr Sergeyevich Pushkin nasrda xam, nazmda xam samarali ijod qilgan buyuk siymodir. U yangi rus adabiyotining asoschilaridan biri sifatida rus madaniyati tarixiga kirdi. Pushkin o‘zining yo‘l xotiralari, badihalari, tarixiy roman va qissalari bilan nasrchilik janriga asos soldi. Shoir ijodida ertaklar ham alohida o‘ringa ega. Uning ijodi rus dramasi va teatri taraqqiyotida ham muhim rol o‘ynadi.

Sabo va Samandar

Муҳаббат! Севиб-севилмаган, камида чинакамига севмаган киши бу асардан завқ ололмайди. Шунчаки, севги ҳақида сал бўрттирилган чиройли асар, деб қўя қолади. Ўзлигини англаш йўлидаги ҳар бир инсонда камида бир марта кучли руҳий инқироз даври бўлади. (Кимсан Толстойда ҳам ёшлик, ҳам кексалик даврида бўлган.) Шунда саволлар туғилади: Мен кимман? Бу дунёга нима учун келдим? Ҳаётнинг маъноси нима? Қаердан келдим? Қаерга кетаман? Руҳ борми? Ўлгандан кейин руҳ яшайдими? У дунё борми? Чин дилдан, чин дилдан севган одамда бу саволлар пайдо бўлмайди. Унинг ҳаётдан маъноси бор, у бошқа маъно изламайди. Ким(лар)дир айтиши мумкин, фақат Оллоҳни севинглар деб. Лекин ҳар ҳолда Худо Момо Ҳаволарни фақат кўпайиш учун яратиб қўймагандир. Бир илоҳийлик инсон ва инсон ўртасидаги севгида ҳам бордир. Бу асар шундай илоҳий муҳаббат ҳақида.

To'maris

Cho‘l bahor kelinchagi oyog‘i ostiga chechaklar bilan bezalgan yashil poyandozini yoyib tashlagan. To‘rg‘aylar havoda pirillab ko‘klamga madhiya o‘qimoqda. Rango-rang kapalaklar chechaklarning xushbo‘y hididan mast. Allaqanday uzun oyoqli qushlar o‘tlar orasida dumlarini likillatib, katta-katta bosib yuradi, toshbaqalar burishib ketgan xunuk bo‘yinlarini o‘tlarga cho‘zadi, qo‘ng‘izlar esa orqalariga qarab yurib, tezakdan yasagan qumaloqlarini allaqayoqqa yumalatadi. Qizg‘ish-qo‘ng‘ir bir ilon o‘t orasidan o‘rmalab kelib, atrofni tomosha qilayotgandek qaqqayib qolgan yumronqoziqqa tashlanadi, qushlarga o‘xshab chirqillab turgan kaltakesaklar qo‘rqib ketib oyoqlari bilan qumloq yerni ikki yonlariga chiqarib, tuproq ostiga yashirinadi. Ba’zan ovullar yaqnnidan ko‘kraklari oppoq sayg‘oqlar gala-gala bo‘lib chopib o‘tadi, yer gumburlab ketadi.

Jek London

Ёзувчи Жек Лондон бир қарашда Мартин Иден тимсолида ўзини тасвирлайди. Ҳаёт нақадар оғирлиги, меҳнат қаттиқлиги, ишонч поймол бўлиши, муҳаббат саробга айланиши мумкинлиги ҳақида огоҳлантиради. Инсон асли қадрлаши керак бўлган туйғулар, муносабатлар жамиятдаги ноқисликлар сабаб оёқости бўлиши ҳеч гап эмаслигини айтмоқчи бўлади. Ўқувчига буни уқтира олади ҳам.

Layli va Majnun

Ishq-muhabbat hamisha badiiy adabiyotning bosh mavzusi bo‘lib kelgan. Bu mavzuda odamzod dastlab og‘zaki termalar, xalqona qo‘shiqlar, dostonlar yaratgan bo‘lsa, keyinchalik qissalar, romanlar yaratilgan. Sharqda «Farhod va Shirin», «Tohir va Zuhra», «Vomiq va Uzro» kabi oshiq-maʼshuqlarning muhabbati hamon tillarda doston. «Layli va Majnun» dostoni ular orasida alohida o‘rin tutadi. «Layli va Majnun» dostoni ilgari ham nasriy bayon qilingan. Biroq oldingi bayonlar dastlabki urinish bo‘lgani uchun qator kamchiliklardan xoli emas. Navoiy asarlarini nasriy bayon qilish mumtoz adabiy tilni bilish barobarida badiiy puxtalikni ham talab qiladi. Vahob Rahmon nasriy bayoni asosida tuzilgan «Layli va Majnun» dostonining mazkur yangi nasriy tabdili asliyatga juda yaqinligi bilan eʼtiborga molik.

Ityurak

Aксарият ёзувчилар ҳаёт ҳақиқатларини айтишда рамзийликдан фойдаланадилар. Булгаковнинг мазкур асарини ўқирканмиз, шўро жамиятининг кирдикорлари фантастика тарзида фош етилганига гувоҳ бўламиз. Олим Преображенский итга одам миясини кўчириб ўтқазади ва жонивор Шариков деб ном қўйилган одамсифат махлуққа - онгли, аммо итюрак бир мавжудотга айланади. Ўша даврда бу образни аслида болшевиклар доҳийсининг тимсоли, деб баҳолашган. Ҳозирги замонда эса илм-фан ютуқларининг-сунъий урчитиш йўли билан турли жониворлар ва ҳаттоки инсон клонини яратишга урунишларнинг оқибатида юзага келадиган ҳалокат - ҳар хил зомбию манқуртлар, мутантлар пайдо бўлиши мумкинлиги англашилади. Aсарни дастлабки мутолаада тушунмаслик ва Булгаков мақсадига етиб бормаслик табиий. Китобни қайта қўлимизга оларканмиз, ундаги баъзи образларни атрофимизда кўрамиз. Ким эдигу, ким бўлдик ёки ким бўламиз- ҳеч бўлмаганда ўзимизни тафтиш қилиш пайти келди..

Men kim Sohibqiron Jahongir Temur

Франциялик тарихчи олим, адиб Марсель Брионнинг Буюк бобомиз Амир Темур ҳақидаги мазкур китоби АҚШ ва Ғарбий Европа давлатларида бир неча маротаба чоп этилган бўлиб, энг сара асарлар қаторига киради. Эътиборли жиҳати шундаки М.Брион томонидан тартиб берилган ушбу китоб тўлалигича Соҳибқирон Амир Темурнинг ўз қўли билан ёзилган эсталикларидан иборат. Унинг форс тилидаги ягона нусхаси Яман ҳукмдори Жаъфар Подшо кутубхонасида сақланган, кейинчалик эса Англияга олиб кетилган. Мазкур асарни ўқиш асносида улуғ бобокалонимизнинг ўзига хос жиҳатлари билан ҳам танишасиз, фаолияти қанчалар ибратли эканлигига амин бўласиз. Китобда баён этилган Амир Темурнинг ҳаёти ва фаолияти барча учун бирдек сабоқ мактаби бўлиши шубҳасиз.

Meros qisqa hikoyalar

„Meros. Erk. Qadrim“ — o‘zbek yozuvchisi Pirimqul Qodirov qalamiga mansub qissalar to‘plami. 1975 yil Toshkent shahrida G‘afur G‘ulom nomidagi Adabiyot va sanʼat nashriyotida chop etilgan. To‘plamga Qodirovning „Meros“, „Erk“, „Qadrim“ qissalari kiritilgan. „Qadrim“ qissasi 1961 yil, „Erk“ qissasi 1968 yil, „Meros“ qissasi esa 1974 yilda yozilgan. „Qadrim“, „Erk“, „Meros“ qissalarida inson shaxsiga ehtirom, erk, oʻzlik, qadriyat muammolari yoritilgan. Har bir qissaning markazida, asosan, inson turadi. Qissalarda insonni oʻyga, hayajonga solgan muammolar yoritilgan. Yozuvchi hayotga endi kirib kelayotgan yigit obrazi orqali boshqalarni qaramlikka qarshi kurashishga, qadr-qimmat, oʻzlik, gʻururni himoya qilishga hamda mustaqillik uchun kurashishga chaqirgan. Qissalar haqida asar yozilganidan keyin yigirma yil oʻtib yozuvchining oʻzi shunday degan: „Totalitar imperiya bizni qaram ahvolga solib, qadr-qimmatimizni yerga urishini ich-ichimizdan sezib, ruhan behad qiynalardik. Lekin buni ochiq aytolmay, „Qadrim“, „Erk“ kabi qissalarda ichki erkini yoʻqotgan, mutelik dardiga giriftor boʻlgan qahramonlar hayotini hamdardlik bilan koʻrsatish orqali ozodlik va mustaqillikka boʻlgan tashnalikni qondirishga intilardim“.

Diyonat

“Diyonat” romani ijtimoiy talqin ustuvorlik qilgan asar hisoblanadi: “Mingbuloqdan keladigan bir ariq suv dam oftobda kumushday yarqirab, dam ariq tagidagi giyohlar rangida ajib tovlanib, daryoday hayqirib oqmoqda edi. Haydar ariqqa yetmasdanoq kiyimlarini yechib, bedazorga otib yubordi-da, hurkak otday oldindan dir-dir titrab, oʻzini suvga otdi. Muzday buloq suvi aʼzoyi badanidan oʻt chiqarib yuboribdiki, u jonholatda suvda oʻynoqlab, oʻzini u qirgʻoqdan-bu qirgʻoqqa otdi, lekin zum oʻtmay tanasi suvga oʻrganib, allaqanday tinchib qoldi. U tol shoxini ushlab, suvda chalqancha tushib yotdi-da, koʻzini yumdi. Nazarida, goʻyo suv emas, kimningdir muloyim qoʻli uning horgʻin tanasini mehr bilan silayotganday, har bir hujayra, har bir asab tolasiga orom berib, sevib silayotganday tuyuldi. Qahramon hayoti bilan davr voqeligining oʻzaro ziddiyati asar falsafasini – diyonat, or-nomus, iymon-eʼtiqod kabi insoniy sifatlarning mohiyatini ilgʻab olishda muhim ahamiyat kasb etadi. Ushbu oʻzaro murosasiz jang, shaxs oʻzligini anglashga daʼvat etadi. " Muallif tabiat manzarasini tahlil markaziga olib chiqadi. Parchada oʻziga xos mazmun kasb etib, unda qahramon ichki dunyosi, yashash maydoni va falsafiy dunyoqarashi aks ettiriladi. Haydar obrazi tadrijiga nazar tashlasak, uning hayot yoʻli oʻzgachaligi koʻzga tashlanadi. Boʻlajak olim toʻq oilada voyaga yetadi. Uning otasi Otaqoʻzi millioner raislardan biri. Qalbi faxr va gʻururga toʻla yigitcha togʻasi Normurod Shomurodovni dastavval uncha tushunmaydi. Koʻngliga ishq olovi tushgan personaj turmush mohiyatiga kirib borgan sayin domlani anglay boshlaydi. Aslida qahramonda yuzaga kelgan evrilish tashqi voqelikka boʻlgan munosabat shaklida aniqlik kasb etadi. Tevarak-atrofda roʻy berayotgan hodisalar uni oʻylashga, fikrlashga majbur etadi.

Qimorboz

Fyodor Dostoyevskiy – tom ma’noda ham rus adabiyotining, ham dunyo adabiyotining zabardast vakili. Uning asarlari o‘zbek kitobxonlari uchun allaqachon sevimliga aylanib ulgurgan. Qaysiki kitobxon bo‘lsin, kitob do‘konida Dostoyevskiyning hali mutolaa qilib ulgurmagan asarini ko‘rar ekan, uni olmasdan o‘tmaydi.

Alvido Qurol

Дунё миқёсида машҳур адиб, «Нобель» мукофоти совриндори Эрнест Хемингуэйнинг «Алвидо, қурол» романи ундаги қаҳрамонларнинг фикр-хаёллари, кечмишлари орқали урушнинг инсоният бошига солган мудҳиш кулфатлари ҳақида ўйлашга, тинчликнинг қадрига етишга чорлайди. Азиз китобхон, серқирра ижодкорнинг миллионлаб нусхаларда чоп этилган асарларини мутолаа қилишга шошилинг.

Yolg'izlikning yuz yili

«Ёлғизликнинг юз йили» – буюк колумб ёзувчиси Габриэль Гарсия Маркесга Нобель мукофотини олиб келган машҳур асар. Роман ҳозирги кунга келиб испан тилидан бошқа тилларга энг кўп таржима қилиниш бўйича Мигел Сервантеснинг «Дон Кихот»идан кейинги ўринда туради. Роман «мўъжизавий реализм» деб номланган йўналишда ёзилган. Бунга сабаб, асарда нореал нарсалар оддий ҳолдай кўрсатилади. Асар Маркес томонидан 1965–1966 йилларда 18 ой ичида Мехико шаҳрида ёзиб тугатилган. Асарнинг оригинал ғояси 1952 йилда, муаллиф туғилиб ўсган қишлоғи Аракатакага ташриф буюрганида туғилган. Адиб 1954 йилда ёзилган «Шанбадан кейинги кун» ҳикоясида илк бор Макондо шаҳри тилга олинади. Аслида Маркес романининг номини «Уй» деб номламоқчи бўлган, охир-оқибат ёзувчи Альваро Самудионинг «Катта уй» романига ўхшаб қолмаслиги учун «Ёлғизликнинг юз йили» номини танлаган.

Qutlug'qon

Qutlugʻ qon— Oʻzbekiston xalq yozuvchisi, akademik Muso Toshmuhammad oʻgʻli Oybek qalamiga mansub tarixiy-badiiy roman. Asar 1938-yilda yozib tugatilgan,1940-yilda oʻzbek tilida, 1943-yilda rus tilida, 1949-yilda uygʻur va chex,1950-yilda slovak,1959-yilda qirgʻiz va ozarbayjon tillarida kitob holida nashr etilgan.