Unilibrary. Oliy ta'lim muassasalarining yagona elektron kutubxona axborot tizimi.

Rashod Nuri Guntekin

Turkiy adabiyot durdonalari

АСАРЛАР V жилд (ТАРИХИЙ АСАРЛАРДАН ПАРЧАЛАР)

Огаҳий шеърият ва бадиий таржима соҳасидаги ажойиб асарлари билан бир қаторда Урта Осиё халқлари тарихига доир катта маҳорат билан ёзилган китоблар муаллифи ҳамдир. У ХІХ асрнинг бирин- чи ярмидан бошлаб вафотига қадар (1874 74 йилгача) бешта мукаммал тарихий асар яратди. Жумладан, Оллоқулихон ҳукмронлик қилган давр (1825-1843) воқеаларига бағишлаб «Риёзуд-давла», Раҳимқу лихон подшолигининг дастлабки йилларида (1843-1846) «Зубдатут таворих», Муҳаммадаминхон завонаси «Жомеул-воқеоти султоний», Саййид Муҳаммадхон ҳукмронлик қилган давр (1856-1865) тавси фида «Гулшани давлат», ниҳоят, Муҳаммад Раҳимхони соний тахтга ўтирган (1865-1910) даврда «Шоҳиди иқбол» каби тарихий асар ларини яратди.. Мазкур асарларда Хива хонлиги территориясида яшаган ўзбек, туркман, қорақалпоқ, қозоқ халқларининг ижтимоий ҳаётини, Хива хонлигининг Бухоро, Қўқон хонликлари, Эрон, Ҳиндистон, Афгонистон билан бўлган муносабатларини, ўзаро урушларни, Россия билан бўлган савдо алоқаларини, хон ва беклар жабр-зулмига қарши кўта рилган халқ қўзғолонларини, халқларнинг урф-одатларини кенг миқёсда ёритиб берилган. Машҳур мусташриқ В. В. Бартольд мазкур XIX аср ўзбек тарихчиларининг асарларига катта баҳо бериб ёзади: «Мунис ва Огаҳий томонидан яратилган адабий ва тарихий асарларнинг қанчалик камчиликлари бўлмасин, тарихий воқеаларни баён этиши ва уларда келтирилган фактик материалларнинг кўплиги жиҳатидан Қўқон ва Бухоро хонликлари тарихига доир бизгача етиб келган ҳамма асарларни ўзидан анча орқада қолдиради».

Сунбуланинг сўнгги оқшоми

Санжар Турсуновнинг уш бу бир тўплам ва бир ҳўплам қисса ва ҳикоялари даётнинг энг оддий лаҳзаларидан, энг оддий воқеаларидан гўзал картиналар яратгани билан қадрли.

Евгений Онегин

Ўз вактида “Рус шеъриятининг куёши”, деб ном олган Пушкин насрда хам, назмда хам самарали ижод қилган буюк сиймодир. У янги рус адабиётининг асосчиларидан бири сифатида рус маданияти тарихида чуқур из қолдирди. Қўлингизда рус шоири Пушкиннинг “Евгений Онегин” шеърий романи Ойбек томонидан ўзбек тилига угирилган. Ушбу асар маънавиятингизни бойитади, деган умиддамиз.

Аламли дунёда аламли гулим

Азиз китобхон, ушбу китобда севимли шоирингиз Сирожиддин Саййиднинг карийб кирк, йилдан ортик ижод намунаси СЕВГИ, МУХАББАТ, СОГИНЧ ва АРМОН туйгуларини тараннум этган шеърларини жамладик. Мухаббат хасида ш еърлар сизга манзур бўлишига ишонамиз..

ТЎРТ УЛУС ТАРИХИ

Бобокалонларимиздан бири Мирзо Улуғбекнинг номини, мунажжим бўлганини, нари борса Ўз ўғли томонидан ўлдирилганини биламиз, холос. Қўлингиздаги китоб эса Мирзо Улуғбек истеъдодининг яна бир қирраси тарихчилик соҳасидаги фаолиятининг маҳсулидир. Уни мутолаа қилганлар нафақат етти аждодини, балки бутун шажарасини билиб олади, десак заррача муболаға бўлмайди.

Boy bo'lishning o'nta siri

Biz oltmish besh yoshga yetganimizda to'qson foizdan ko'pimiz yo hech vaqoga yaramaydigan yoxud barbod bo'lib tugagandek ko'rihamiz. Sakkiz foiz erkaklar va ikki foiz ayollarnigina moliyaviy jihatdan mustaqil deb atash mumkin bo'lgani holda faqat bir foizgina aholini boy desa bo'ladi. Buning sababi nimada? O'sha bir foiz kishilarga boshqalar bilmaydigan yana nima narsalar ma'lum? -Ular boshqalardan ko'ra aqlliroqmi? Ma'lumoti tuzukroqmi? Ko'proq mehnat qiladilarmi? Yoki ular taqdirning erkatoylari bo'lgan oddiy baxtiyor insonlarmi?

Эзоп масаллари

Юнонлар эрамиздан олдинги VI асрда яшаган қул Эзопни ўзларининг энг биринчи масал устаси, деб ҳисоблаганлар. Уша замондан бери бадиий адабиётда масал жанри тилга олинганида, ана шу афсонавий донишманд Эзоп кўз олдимизда намоён булади, яъни масал жанрини Эзопсиз тасаввур қилиб булмайди. Юнонлар ва римликлар ўзларининг барча масалларини “ Эзоп масаллари” деб атаганлар. Юнон ва лотин тилларида яратилган бу масаллар 500 га яқиндир. Биз ҳурматли китобхонни шу антиқа “ Эзоп масаллари” нинг купрок, қисми билан таништиришга ҳаракаг қилдик.

ШЕЪР САНЪАТЛАРИНИ БИЛАСИЗМИ?

Мактабларимизда ўзбек адабиётини сўз санъати сифати да ўрганишнинг бошланиши, дарслар давомида бадиият ма- салаларига эътиборнинг тобора кучайиб бораётганлиги ўқув- чиларнинг мумтоз бадииятга - шеърий санъатлар, аруз ва қофия илмларига бўлган қизиқишларининг ортиб боришига сабаб бўлмоқда. Бу илмларни чуқур ўзлаштириш усуллари- дан бири бадиият бўйича тест саволларини ечиш устидаги машғулотлар ҳисобланади. Зеро, бу хил машқлар давомида ўқувчилар шеърий санъатларнинг турлари, ҳар қайси тасвир воситасининг табиати, асардаги ўрни, лирик ва эпик тим- соллар тасвиридаги аҳамияти, аруз тизимига хос баҳрлар, вазнлар, уларнинг рукнлари таркиби ва чизмалари, мактабда ўрганиладиган мумтоз адабиёт намуналарининг вазн хусуси- ятлари; қофия тузилиши ва турлари, қофия санъатларини аста-секинлик билан, аммо изчил суръатда ўрганиб боради лар. Шуни назарда тутган ҳолда ушбу рисолада мумтоз бади- ият бўйича тест саволлари намуна тарзида эътиборингизга ҳавола қилинмоқда.

Оқ гуллар: Ҳикоялар

Устоз таржимон Олим Отахоннинг Ясунари Кавабатадан махорат билан қилган таржималари ёзувчининг, таржимоннинг ва китобхоннинг икки тилда бирдай яшай олишидан дарак беради.

Tolagan Qosimbrkov.

Turkiy adabiyoti durdonalari

Yovvoyi yo`rg`a: Jonivorlar haqida hikoyalar

Kanadalik adib Ernest Seton-Tompsonning «Yovvoyi yo'rg'a» kitobida mushuklar, quyonlar tulkilar, bo'rilar, ayiqlar, otlar... deyarli barcha-barcha jonivorlar obrazi bor. Kitob yetti yashar kitobxon uchun ham, yetmish yashar kitobxon uchun ham birday suyukli, birday ardoqli.

Калила ва Димна

Қўлингиздаги қадимий ҳинд хикматномаси бўлмиш бу китоб узок, йиллар давомида жахоннинг жуда кўплаб тилларига таржима қилинган. Қадим замонларда ҳинд файласуф олимлари тарафидан ёзилган «Калила ва Димна» асарида турли жониворлар тилидан айтилган масал, ҳикоят, ривоят, эртаклар асос қилиб олинган булса-да, унда адолат ва эзгулик каби инсоний туйғулар мадҳ этилиб, ёвузлик ва қабоҳат қораланади. Инсонларни яхшилик, бир-бирига садоқат рухдда тарбиялаб, улурвор ишларга чорлайди. Асарнинг тарбиявий аҳамияти барча замонларга хослиги билан қимматлидир.

Дилдаги дур: жилд 2

Дил покланмагунча инсоннинг тили, кули, йўли покланмайди. Одамзодни минг кўйга соладиган, умрига минг бир фасл олиб кирадиган бу кўнгилдир, бу кўнгил! Кўнгилда гох имон чакириқлари жаранглаб, гоҳида эса шайтон васвасалари жунбуш уради. Хамма ran ўша икки овозни хушёр эшитишда! Яхшисидан ёмонини ажрата билишда! Инсончилик — нуксончиликдир. Киши хар доим ҳам ўзини бирдай бошқаролмайди, қадамида унга журъатсизлик, хавотир, тажрибасизлик халақит беради. Гохо кўзи мўлтираб нажот, суянч излаб колади. Ана ўшанда китобларга, ҳикматларга ва доно инсонларга талпинади. Улардан куч, нур, илм олади ва ҳар гал дадилланиб яшамоққа шайланади.

Бахт қаерда...: жилд -4

Бу жилдда «Нозик савол», «Бахт қаерда?», Умр биттадир», «Бутунги эркаклар», «Сабаб ва натижа» рисолалари жамланган. Яъни, қатор йиллар давомида «7x7», «Бекажон» газеталари ва телевидениеда мухлислар билан олиб борилган савол-жавоблар тўпламидан иборат. Одамийлик — хосиятли қолип. Инсонни нафс, кибр, худбинлик балосидан асраб ту ради. Ода­мийлик, яъни маънавият сабоқлари синфдан ташқарида ёки маълум синфлардагина эмас, ёки оммавий тадбир тарзидагина эмас, узлуксиз олиб борилиши ва у асосий фанлардан олдинда туриши керак.

Qutlug` qon

«Qutlug' qon» romani til va badiiy mahorat jihatdan diqqatga sazovordir. Asarda adib obraz yaratishda psixologik tahlil san’atidan, xalq tili boyliklaridan ustalik bilan foydalangan.